Cây sả có nhiều tác dụng tối đối với sức khỏe con người. Do vậy, củ sả được dùng như một nguyên dược liệu để chế biến thành các bài thuốc chữa đau nhức, tiêu chảy, cảm lạnh, chống ung thư, làm đẹp da,… Dưới đây là những bài thuốc từ củ sả hiệu quả và tốt nhất cho sức khỏe.
1. Tên gọi, phân loại
Tên khác: Sả chanh;
Tên khoa học: Cymbopogon citratus;
Họ: Thuộc họ Hòa thảo (Poaceae).
Có thể bạn quan tâm:
- 4 tác hại của củ sả – Xem ngay để tránh rước họa vào thân
- Những đặc điểm của cây sả và những món ăn từ cây sả
- Cách trồng củ sả có đơn giản không? Cách chăm sóc thế nào?
2. Đặc điểm sinh thái
Cây sả là một loại cây thân thảo, có hình dáng như cỏ. Cây sả mọc thành bụi, cao từ 0,8 – 1 mét. Lá cây có màu xanh lục, lá hẹp và dài giống lá lúa, lá cỏ tranh.
Hai mặt lá sả giáp nhám. Cây sả có mùi hương đặc trưng, nhiều người cho rằng sả có mùi hương tựa như mùi chanh.
Phần thân rễ của sả có màu trắng hoặc tím nhạt. Sả là một loại cây sống lâu năm, có rễ chùm.
Phân bố
Cây sả là loại thực vật sinh sôi ở vùng nhiệt đới. Cây sả có nguồn gốc ở khu vực Đông Nam Á.
Tại Việt Nam, sả có thể được tìm thấy ở các bãi đất hoang, ẩm ướt. Cây sả cũng được trồng và phân bố ở khắp ba miền.
3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản
Bộ phận dùng: Thân lá;
Thu hái: Thu hái sả quanh năm;
Chế biến: Có thể dùng xả để làm gia vị trong các món ăn hoặc chế biến thành các bài thuốc chữa bệnh.
Bảo quản: Sau khi thu hoạch, bảo quản sả ở nơi khô ráo, thoáng mát.
4. Tác dụng dược lý
Theo những nghiên cứu của y học hiện đại, cây sả có những tác dụng dược lý như:
- Ngăn ngừa ung thư;
- Giải độc cơ thể;
- Kiểm soát Cholesterol;
- Chống trầm cảm;
- Chống oxy hóa;
- Giảm căng thẳng;
- Giúp ích cho tiêu hóa;
- Điều hòa kinh nguyệt;
- Tốt cho da;
- Tốt cho tóc;
- Hạ huyết áp;
- Chống lại các bệnh thần kinh như: co giật, Parkinson, Alzheimer,…
Theo Đông y, sả có các tác dụng như:
- Lợi tiểu;
- Tiêu đờm;
- An thần;
- Giảm đau;
- Kháng khuẩn;
- Chống nhiễm trùng;
- Thanh lọc cơ thể;
- Giảm mệt mỏi;
- Chữa mất ngủ;
- Giảm viêm đau khớp;
- Giảm đau bụng kinh.
5. Tính vị
Theo Đông y, sả có vị the và hơi cay, tính ấm.
Trong Đông y, cây sả có nhiều tác dụng như lợi tiểu, an thần, giúp ngủ ngon, giảm đau bụng kinh, trị ho, tiêu đờm, trị cảm cúm,…
6. Liều dùng, cách dùng
Sả là một loại gia vị và cũng là một vị thuốc vì mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi dùng sả, người dùng không nên lạm dụng, sử dụng với liều lượng lớn.
Mỗi bài thuốc sẽ có quy định khác nhau về liều dùng. Người dùng nên tuân thủ liều dùng theo chỉ định của bác sĩ hoặc lương y.
7. Bài thuốc từ củ sả
Cây sả được ứng dụng trong một số bài thuốc dân gian sau:
- Bài thuốc từ củ sả chữa đau bụng, rối loạn tiêu hóa: Đun sôi 30 – 50g sả tươi với nước. Hòa thêm một ít đường vừa đủ ngọt. Uống thuốc khi còn ấm nóng. Uống từ 2 – 3 lần/ngày. Bài thuốc này giúp ấm bụng trị được các chứng nôn ọe, ngộ độc rượu, đau bụng đi tả, bội thực.
- Bài thuốc từ củ sả chữa đau bụng tiêu chảy: Sắc thang thuốc với các nguyên liệu sau: 12g củ sả, 12g vỏ quýt phơi khô, 20g củ gấu, 12g búp ổi, 3 lát gừng. Sắc thuốc với 2 bát nước, đun còn 1 bát. Uống thuốc khi còn nóng. Trẻ nhỏ nên chia thang thuốc uống từ 2 – 3 lần trong ngày.
- Bài thuốc từ củ sả giải cảm: Đun sôi lá sả với kinh giới, lá ổi, lá tre, ngải cứu, chanh, bạc hà, tía tô. Dùng nồi nước sôi để xông hơi, giải cảm.
- Bài thuốc từ củ sả trị mụn nhọt: Nấu nước sả để tắm hàng ngày.
- Bài thuốc từ củ sả chữa cảm cúm trúng hàn: Lấy 15 – 30g củ sả hoặc lá sả tươi. Nấu nước củ sả hoặc lá sả, xông hơi để chữa cảm cúm.
- Trà chanh sả giải khát, giải nhiệt: Giã nát củ sả tươi, nửa củ gừng, sau đó cho vào nồi nước sôi. Cho thêm vào nước sôi những nguyên liệu như đinh hương, 2 hạt bạch đậu khấu, miếng quế nhỏ. Nấu các nguyên liệu với lửa nhỏ. Sau khi đã sôi, người dùng lọc lấy nước, bỏ cái. Cho vào nước nóng một ít nước cốt chanh, một thìa mật ong. Trà chanh sả không chỉ giải nhiệt mà còn giúp lọc gan thận, phòng chống ung thư, đẹp da, kiểm soát cholesterol, giảm đau đầu, giảm đau khớp, giúp hệ tiêu hóa làm việc tốt hơn, ngủ ngon, an thần,…
Có thể bạn quan tâm:
- Củ riềng – Thảo mộc quen thuộc với đời sống hàng ngày
- Bột Gelatin và những ứng dụng đời sống không thể nào bỏ lỡ
8. Lưu ý khi dùng
Khi dùng sả và áp dụng các bài thuốc trị bệnh từ loại dược liệu này, người dùng nên lưu ý một số điểm sau:
- Trước khi sử dụng, người dùng cần rửa sả sạch sẽ, có thể sử dụng thuốc tím để loại bỏ mầm mống sâu bệnh, vi trùng, thuốc trừ sâu,…
- Trước khi áp dụng các bài thuốc từ sả, người bệnh nên tham khảo ý kiến, xin lời khuyên của bác sĩ chuyên khoa. Công hiệu của bài thuốc còn tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người. Nếu cơ địa người bệnh không hợp với bài thuốc, người bệnh có thể sẽ gặp phải những tác dụng không mong muốn, thậm chí phản tác dụng.
- Cây sả có tính ấm, giúp người bệnh tiết mồ hôi, nên thích hợp cho việc chữa các bệnh do hàn (lạnh) gây ra. Vì vậy, những trường hợp như cảm lạnh, rét run, không ra mồ hôi, ho, hắt hơi,… có thể áp dụng các bài thuốc từ cây sả.
- Người bị cảm nhiệt, cảm nắng không nên dùng các bài thuốc từ sả để xông hoặc uống. Người bệnh có thể sẽ bị hao khí và tân dịch.
Tóm lại, cây sả là một loại gia vị quen thuộc của người Việt trong bữa ăn hàng ngày. Bên cạnh đó, sả còn là một loại dược liệu dùng để chế biến các bài thuốc đông y trị bệnh. Bài thuốc từ củ sả có nhiều tác dụng như chống ung thư, tiêu đờm, chữa mất ngủ, điều hòa kinh nguyệt, làm đẹp da,… Khi có nhu cầu dùng các bài thuốc từ cây sả, người bệnh nên trao đổi, hỏi ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng.
